کشاورزآنلاین کشت وخاک گستر زاگرس

مدیریت علفهای هرز سیاهدانه )sativa Nigella )با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه )vulgare Hordeum )و
شبدر برسیم )alexandrium Trifolium)

چکیده
به منظور بررسی اثر گیاهان پوششی جو (vulgare Hordeum (و شبدر برسیم (alexandrium Trifolium(
بر کنترل علفهایهرز سیاهدانه (sativa Nigella (و همچنین بررسی بهترین زمان کفبر نمودن گیاهان پوششی، آزمایشی در سال زراعی
96-95 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش
شامل شاهد بدون گیاه پوششی و وجین کامل )T1 ،)شاهد بدون گیاه پوششی بدون وجین )T2 ،)جو کفبر اول )T3 ،)جو کفبر دوم )T4،)
شبدر کفبر اول )T5 )و شبدر کفبر دوم )T6 )بود. کفبر اول، پس از استقرار سیاهدانه و کفبر دوم، قبل از به گل رفتن گیاه پوششی انجام
شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین وزن خشک کل علفهایهرز به میزان 444 گرم در مترمربع، مربوط به تیمار شاهد بدون گیاه
پوششی بدون وجین )T2 )در زمان نمونهبرداری دوم و کمترین وزن خشک کل علفهایهرز به میزان 28 گرم در مترمربع، مربوط به تیمار
شبدر کفبر اول )T5 )در زمان نمونهبرداری اول بود. بیشترین عملکرد دانه در تیمار )T5 )و تیمار شاهد )T1 )به ترتیب با میانگین 527 و 446
کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد، مربوط به تیمار شاهد )T2 )با میانگین 100 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. نتایج کلی نشان داد که تیمار
)T5 )توانست در زمان نمونهبرداری دوم، زیستتوده علفهایهرز را بهمیزان 4/90 درصد نسبت به شاهد بدون وجین علف هرز کاهش دهد.
همچنین گیاه پوششی شبدربرسیم، نه تنها با سیاهدانه رقابت نکرد بلکه توانست عملکرد را نسبت به شاهد بدون گیاه پوششی و وجین کامل
)T1 ،)افزایش دهد.
کلمات کلیدی: تاجخروس وحشی، تراکم بوته، خرفه، زیستتوده، گیاه دارویی.
Weed management of Black seed (Nigella sativa) using barley (Hordeum vulgare)
and Berseem clover (Trifolium alexandrinum) living mulchs
2
, Majid Ghorbani Javid 3 *, Elias Soltani 2
, Fatemeh Benakashani Hossein Tavakoli1
1. Ms Student of Agronomy, Department of Agronomy and Plant Breeding Sciences, College of Aburaihan, University of
Tehran, 2. Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding Sciences, College of Aburaihan, University of
Tehran, 3. Associate Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding Sciences, College of Aburaihan, University of
Tehran.
(Received: November. 29, 2018- Accepted: Septemebr 14, 2019)
ABSTRACT
A field experiment was conducted to evaluate the effect of barley (Hordeum vulgare) and berseem
clover (Trifolium alexandrinum) cover crops, and their cutting time on black seed (Nigella sativa)
weed management in 2016-2017 at research field of the College of Aburaihan, University of Tehran.
The experiment designe was randomized complete block design with 3 replications. Treatments
were: T1, no cover plant-weed free; T2, no cover plant- weed infest; T3, barley-first cutting; T4,
barley-second cutting; T5, clover-first cutting and T6, clover-second cutting. The first and the
second cutting were done after Black seed establishment and before flowering stage of cover crops,
respectively. Results showed that the highest weed biomass was 444 gr.m-2
obtained from T2
treatment at t the second sampling time and the lowest weed biomass was 28 gr m-2
, related to first
cutting clover treatment (T5), at the first sampling time. The highest grain yields were 527 and 446
kg.ha-1
, observed in treatment (T5) and control treatment (T1) respectively and the lowest yield was
obtained from control (T2) with a mean of 100 (kg ha-1
). Overall, results showed that T5 treatment
at the second sampling time reduced weed biomass 90.4% compared to without weeding control. In
addition, the berseem clover plant not only did not compete with black seed, but also increased
yield compared to the without cover plant control (T1).
Keywords: Biomass, common purslane, medicinal plant, plant density, redroot pigweed.
Archive of SID
www.SID.ir
124 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
مقدمه
سیاهدانه (.L sativa Nigella (گیاهی دولپه و یکساله
از خانواده آاللگان است که دارای ساقه علفیی و دوره
رشد کوتاه میباشد. دانههیای سییاهدانیه ایاوی 40
درصد روغن و ایدود 4/1 درصید اسیانو و ایاوی
ترکیبات معطر و فسفولیپید میباشد. با توجه به اینکه
سیاهدانه گیاهی ادویهای روغنی و داروییی اسیت در
نقاط مختلیف جایان ک یت میشیود ,Taddayon(
(2016 .در پزشک ی دانههای سیاهدانه جایت درمیان
طبیعیی بیمیاریهیایی ماننید برون ییت روماتیسی،
ف ارخون دیابت سرفه و سردرد مورد اسیتفاده قیرار
میگییرد )2009., al et Mehta .)دانیههای ایین گییاه
برای معطر کردن نان سرکه پنیر و همچنین در مربا و
ترشی اسیتفاده قیرار میشیود. در تولیید موالیوالت
ک اورزی دو هید تولیید یعنیی ایداکمر کمییت و
کیفیت در نظر گرفته شود. از عوامل میثرر در کیاهش
کمیت و کیفیت موالوالت زراعی میتوان بیه آفیات
بیماریها تغییرات اقلیمی افزایش دمیا کمبیود میواد
غذایی خ کسالی و کمبود آب آلودگی م یکتت
مییییدیریتی و علییییفهییییایهرز اشییییاره نمییییود
(1995, Patterson .(علفهایهرز گیاهیانی هسیتند
که در مویطی ناخواسته رشد میکنند و با گیاه زراعی
بر سر منابع م ترک و مودود به رقابت میپردازنید و
باعث کاهش کیفیت و عملکرد در گیاهان زراعی می-
شوند. علفهایهرز با رقابیت بیر سیر عوامیل رشید
شامل آب نور میواد غیذایی و در بع یی از شیرای
دیاکسیییدکربن باعییث کییاهش کمیییت و کیفیییت
موالوالت زراعی میشوند. در اال ااضر از علف-
کشهای شیمیایی در سطح وسیع برای کنترل علیف-
هایهرز اسیتفاده مییشیود. طیی سیالهیای گذشیته
مقاومت به علفکشهیا گسیترو وسییعی پییداکرده
است (2019, Heap .(پژوه یگران ضیمن ییادآوری
اررات منفیی ناشیی از مالیر سیمو شییمیایی بیه-
کارگیری گیاهان پوش ی را به عنوان راهکاری مناسب
در راستای مدیریت علفهایهرز در گیاهیان داروییی
معرفی نمودهانید. گیاهیان پوش یی بیا جلیوگیری از
فرسایش خاک کاهش رواناب بابود ساختمان خاک
افزایش ظرفیت نگاداری آب و مواد غذایی ممانعت از
رشد علفهای هیرز افیزایش زیسیتتوده میکروبیی
خاک و ت دید فعالیتهیای رییز ججانیداران نقیش
مامییی در ک ییاورزی پایییدار ایفییا میکننیید
.(Steenwerth & Belina, 2008)
گیاه پوش ی زنده مقدار نور و همچنین رطوبت
قابلدسترس برای جوانهزنی بذر علفهایهرز را
کاهش میدهد .عتوه بر این علفهایهرزی که در
جوار گیاه پوش ی رشد میکنند توت تأریر رقابت
قرار میگیرند و به خوبی توسعه نمییابند؛ بهطور ممال
نتایج آزمایشهای مختلف در زراعت چغندرقند ن ان
داده است که تأریر کاشت گیاهان پوش ی تریتیکاله
گند چاودار و جو در بین ردیفهای کاشت
چغندرقند بر جمعیت علفهایهرز م ابه زمانی
است که از علفکش برای ماار این گیاهان استفاده
یگانه(. Abdollahian-Noghabi et al., 2011( شود
پور و همکاران )2012, al et Yeganehpoor )نیز با
بررسی زماناای مختلف کاشت و نوع گیاهان پوش ی
و دارویی بر عملکرد و زیستتوده علفهایهرز
ذرت گزارو کردند که ترکیب تیماری گیاه پوش ی و
زمان کاشت بر قطر بتل وزن صد دانه و زیستتوده
علفهایهرز معنیدار بود. بی ترین مقدار این صفات
و کمترین میزان علف هرز در تیمار کاشت ه، زمان
ذرت با شبدر م اهده شد. استفاده از گیاهان پوش ی
به صورت مالچ زنده در تولید سبزیجات ارگانیک نیز
بسیار رضایت بخش بوده است و باعث کاهش
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 125
خسارت و دوره بورانی کنترل علفهایهرز در
مزرعه شده است
.(Ciaccia et al., 2017)
ارتفاع ک، کانوپی نسبتاً باز و سرعت رشد پایین
بهویژه در مراال ابتدایی رشد از ما،ترین عوامل در
کاهش توان رقابتی سیاهدانه با علفهایهرز در نظر
گرفته میشود. در این رابطه گزاروشده است که
رقابت علفهایهرز میتواند منجر به کاهش چ مگیر
عملکرد دانه و روغن سیاهدانه تا 80 درصد شود
)2009., al et Hussain .)با توجه به معایب روو
کنترل شیمیایی استفاده از گیاهان پوش ی میتواند
روشی مثرر در کنترل علفهایهرزسیاهدانه باشد ولی
انتخاب نوع گیاه پوش ی و باترین زمان برای کفبر
کردن آن بسیار ما، و اائز اهمیت است. ک ت
غتت میتواند سبب سرکوب علفهایهرز شود و یا
به عنوان علوفه زودرس مورد استفاده قرار گیرد.
غتت فرصتی برای ورنالیزاسیون ندارند و نمیتوانند
بذر تولید کنند و خودبهخود در عرض چند ماه در
بسیاری از مناطق از بین میروند و علفهایهرز را به
شیوهای مناسب کنترل میکنند. استفاده از لگو ها به
عنوان گیاه پوش ی نیز میتواند عتوه بر موارد
ذکرشده وضعیت تغذیهای خاک را نیز از طریق افزودن
نیتروژن بابود بخ د )2008, Nancy and Denise .)
هد این پژوهش استفاده از گیاهان پوش ی جو و
شبدر و تعیین باترین زمان برای کفبر کردن گیاهان
پوش ی به منظور کنترل مناسب علفهایهرز مزرعه
سیاهدانه و تأریر آن بر روی زیستتوده و تراک،
علفهایهرز عملکرد ناایی دانه و روغن سیاهدانه
میباشد.
مواد و روشها
این پژوهش در سال زراعی 1396-1395 در مزرعه
توقیقاتی پردیو ابوریوان دان گاه تاران با طول
جغرافیایی 51 درجه و 41 دقیقه شرقی و عرض
جغرافیایی 35 درجه و 28 دقیقه شمالی و ارتفاع
1029 متر از سطح دریا انجا شد. بافت خاک لو
شنی رسی بود. آزمایش در زمینی به مساات 300
مترمربع با شش تیمار و سه تکرار به صورت طرح
بلوکهای کامل تالادفی اجرا شد. زمین انجا آزمایش
در سال قبل به صورت آیش بود. خاکورزی اولیه با
استفاده از گاوآهن برگرداندار تسطیح زمین با ماله و
خاکورزی رانویه با استفاده از دیسک دوار در دو
نوبت به صورت عمود بر ه، انجا شد. برای ایجاد
جوی و پ ته از فارو با فاصله بین ردیف 50 سانتی-
متر استفاده شد. اندازه کرتها دو متر در پنج متر
)مساات 10 مترمربع( بود. برای ااشیه کرتها یک
ردیف بهصورت نکاشت و بین بلوکها ااشیه یک
متری در نظر گرفته شد. ابتدا گیاهان پوش ی جو و
شبدر در بین ردیفها کاشته شد و سپو بذر سیاهدانه
در تاریخ 25/1/1396 در روی ردیف کاشته شد.
تراک، سیاهدانه شبدر برسی، و جو به ترتیب 200
800 و 400 بوته در مترمربع بود. تیمارهای آزمایش
شامل شاهد بدون گیاه پوش ی و وجین کامل )T1 )
شاهد بدون گیاه پوش ی بدون وجین )T2 )جو کف-
بر اول )T3 )جو کفبر دو )T4 )شبدر کفبر اول
)T5 )و شبدر کفبر دو )T6 )بودند. درگیاهان
پوش ی جو و شبدر دو نوبت کفبر انجا شد. کف-
بر اول پو از استقرار سیاهدانه )اواس رشد روب ی
گیاه پوش ی( و کفبر دو قبل از به گل رفتن گیاه
پوش ی انجا شد. کفبر کردن گیاهان پوش ی به
وسیله داس صورت گرفت و گیاه پوش ی به عنوان
مالچ در بین ردیفهای کاشت خوابیده شد. نمونه
برداری از علفهایهرز و سیاهدانه به صورت تخریبی
در کوادراتی با ابعاد 50*50 سانتیمتر انجا شد و
سپو به یک مترمربع تعمی، داده شد. همچنین
Archive of SID
www.SID.ir
126 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
نمونهبرداری به صورت تالادفی و با رعایت ارر
ااشیه در سه نوبت بهترتیب در 56 70 و 94 روز
پو از کاشت از علفهایهرز و سیاهدانه انجا شد.
در آزمای گاه چاار صفت ارتفاع گیاه وزنتر وزن
خ ک و سطح برگ برای سیاهدانه و علفهایهرز
غالب اندازهگیری شد. برداشت در تاریخ 10/5/1397
انجا شد. در زمان برداشت سیاهدانه صفتهای تعداد
شاخه تعداد کپسول وزن کپسول وزن هزار دانه
عملکرد روغن و عملکرد دانه اندازهگیری شد. برای
اندازهگیری وزن خ ک نمونههای علفهایهرز و
سیاهدانه به مدت 48 ساعت در آونی با دمای 70
درجه قرار داده شدند و سپو با استفاده از ترازوی دو
صفر وزن خ ک اندازهگیری شد. سطح برگ با
استفاده از دستگاه اندازهگیری سطح برگ مدل
WinDIAS Leaf Area Meter System, Delta T
ساخت ک ور انگلستان اندازهگیری شد. برای
استخراج روغن از دستگاه سوکسله و اتل نرمال
هگزان استفاده شد. برای مواسبه درصد روغن از
فرمول زیر استفاده شد.
M1 =وزن نمونه + کاغذ صافی در انتاای کار )1
M2=وزن نمونه + کاغذ صافی در ابتدای کار )2
3( M2 – M1 / M1 * 100 = روغن درصد
برای تجزیه تولیل دادهها از نر افزار 4.9 SAS و برای
رس، نمودارها از نر افزار 2013 Excel استفاده شد.
برای مقایسه میانگینها از آزمون LSD در سطح
ااتمال پنج درصد استفاده شد.
نتایج و بحث
علف های هرز موجود در مزرعه توقیقاتی شناسایی و
نا علمی آناا در جدول شماره 1 ارائه شده است.
جدول 1 -لیست علفهایهرز موجود در مزرعه
Table 1. List of weeds in research field
Scientific Name Persian name Family
Amaranthaceae تاجخروس وا ی* retroflexus Amaranthus
Portulaca oleracea *خرفه Portulacaceae
Chenopodiaceae Chenopodium album تره سلمه
Echinochola cruss-galli سورو Poaceae
Poaceae Cynodon dactylon L. (Pers) )چایر )مرغ
Sorghum halepense L. (Pers). قیاق Poaceae
Rumex crispus ترشک Polygonaceae
Cyperaceae Cyperus longus L. ست اویار
Malva sylvestris L پنیرک Malvaceae .
Convolvolus arvensis پیچک Convolvulaceae
Sonchus arvensis تیغی شیر Asteraceae
Xanthium st توق Asteraceae rumarium L.
* dominant Farm weeds
تراکم کل علفهای هرز
صییفت تییراک، بییرای علفهییایهرزدر سییه زمییان
نمونهبرداری از نظر آماری معنیدار در سطح ااتمیال
یک و پنج درصد معنیدار بیود )جیدول 2 .)بی یترین
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 127
تراک، علفهایهرز مربوط به تیمار شاهد بدون گییاه
پوش ی و بدون وجین )T2 )با 96 بوته در مترمربع و
کمترین تراک، با صفر بوته در مترمربع مربوط به تیمار
شاهد گیاه پوش ی و وجین کامیل)T1 )بیود )جیدول
3 .)نتایج ن ان داد کیه تیمارهیای T3 T4 T5 و T6
توانسییییتند در نمونییییهبرداری اول زیسییییتتوده
علفهایهرز را نسبت به شیاهد T2 بیه ترتییب بیه
میزان 42 46 55 و 42 درصد و در نمونهبرداری دو
به ترتیب 41 شش 55 و 53 و در نمونهبرداری سو
بیه ترتیییب 52 46 72 و 74 درصیید کییاهش دهنیید
)شکل 2 .)جان و همکاران (2001., al et John (بیا
بررسی ارر گیاهان پوش ی از نوع بقوالت یکسیاله در
روو بدون شخ، ذرت گزارو کردند که این گیاهان
پوش ی میتوانند تیراک، علفهیایهرز را 27 تیا 60
درصیید در مقایسییه بییا شییاهد کییاهش دهنیید. در
نمونییهبرداری سییو تیمارهییای آزمییایش تییراک،
علفهایهرزرا به میزان بی تری نسبت بیه تیمارهیای
اول و دو کییاهش دادنیید )جییدول 3 .)دلیییل اصییلی
کاهش تراک، در زمان نمونیهبرداری سیو نسیبت بیه
زمان اول و دو ایین اسیت کیه بیا گذشیت زمیان و
بزرگتر شدن گیاهان پوش ی جو و شیبدر برسیی، و
همچنین بزرگتر شدن علفهایهرز ف ای بی یتری
از کییانوپی اشییغال شدهاسییت و جوانییهزنی بی ییتر
علفهییایهرز ممکییین نبییوده اسیییت. از طرفیییی
علفهایهرزی که در رقابت موفق به دریافیت منیابع
ن دهاند از بین رفتند. از آن جیا کیه هیر چیه گییاهی
زودتر رشد کند و کانوپی خود را زودتر ببنیدد اجیازه
رشد به سایر گیاهان را نخواهد داد گیاهیان پوش یی
کییه تییوان رشیید سییریع دارنیید در رقابییت بییا
علفهایهرزموفقتر خواهند بود. همچنین آزادسازی
مواد دگرآسیب به موی ریزوسفر توت تأریر گیاهیان
پوش ی باعث تغییر اسیدیته خیاک میشیود کیه بیا
ممانعت از جوانهزنی و کاهش استقرار علفهیایهرز
کاهش تراک، این گونهها را بهدنبال داشته اسیت. امیین
(Amin Ghafouri et al., 2013) همکاران و غفوری
در آزمای ی روی گیاه کرچک م اهده کردندکه سیبز
شدن گیاهان پوش ی در اوایل فالل رشد و در اولیین
مراله نمونهبرداری نسبتاً کی، بیود؛ در نتیجیه تیراک،
علفهایهرز سبز شیده بیه همیان نسیبت زییاد بیود
بهطوریکه در مراال بعد بیا افیزایش رشید گیاهیان
پوش ی تراک، علفهایهرز کاهش یافیت. واییت و
اسکات (1991, Scott & White (طی توقیقی روی
بقایای خلر و یونجه دریافتند که بقایای ایین گیاهیان
موجب کاهش تراک، و زیسیتتوده علفهیایهرز در
مزرعیه گنید زمسیتانه شید. جم ییدی و همکیاران
)2013., al et Jamshidi )بیا بررسیی اریر گیاهیان
پوش ی لوبیا چ ،بلبلی ).L unguiculat Vigna )و
سودانگراس ).L bicolor Sorghum )در مزرعه کاهو
بر کنترل علفهیایهیرز اظایار داشیتند کیه گیاهیان
پوش ی ارر معنیداری بر کاهش تراک، علفهیایهرز
یکساله تابستانه داشتند.
زیستتوده )وزن خشک کل( علفهای هرز
بی ترین زیستتودهی علفهای هرز مربوط به تیمار
شاهد T2 با 2756 گر در متر مربع و کمترین
زیستتوده مربوط به تیمار شاهد T1 به میزان صفر
بود )جدول 3 و شکل 1.)
نتایج ن ان داد تیمارهای T3 T4 T5و T6 توانستند
در نمونهبرداری اول زیستتوده علفهایهرز را
نسبت به شاهد T2به ترتیب به میزان 88 6/85 4/90
و 4/69 درصد و در نمونهبرداری دو به ترتیب 4/77
8/56 1/90 و 7/65 و در نمونهبرداری سو به میزان
جدول )دهند کاهش درصد 73/7 و 72 46/4 51/9
.)2 و 1 شکل 3
Archive of SID
www.SID.ir
128 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
جدول2 -تجزیه واریانس صفات رشدی کل علفهای هرز و علفهایهرزغالب
Table 2. Variance analysis of total weeds and dominant weeds growth traits
Sampling time
Source
)
2 density (Plants/m . retroflexus
A
A. retroflexus height (cm)
2 dry mater (g/m A. retroflexus
Fresh weight A. retroflexus
)
2 (g/m
)
2 Leaf area (cm A. retroflexus
)
2 density (Plants /m P. oleracea
P. oleracea height (cm)
)
2 dry mater (g/m P. oleracea
)
2 fresh weight (g/m P. oleracea
)
2 leaf area (cm P. oleracea
)
2 Total density (Plants /m
(
2 g/m ) Total dry mater
(biomass)
)
2 Total fresh weight (g/m
Block 150 ns 1.62 ns 1463 ns 37409 ns 0/00053ns 149 ns 25.55 ns 235 ns 28816 ns 0/00032 ns 2136 ** 3264 ns 49273 ns
1 Treatment 372 ns 1055 ** 8879 ** 252761** 0/0005ns 150ns 202** 4122** 278909 ** 0/00024 ns 1481* 30421 ** 1555451 **
Erorr 250 144 1097 34228 0/0006 47 7.66 236 67819 /00014 321 1969 102481
CV 15 12 17 26 24 21 17 11 19 8 16 23 22
Block 299 ns 101 ns 3195 ns 76313 ns 0/022ns 240* 75ns 3690 ns 302000 ns 0/41* 219ns 6593 ns 81716 ns
2 Treatment 428 ns 1480 ** 10366 ** 207575** 0/075* 407 ** 300* 2975 ns 288047 ns 0/16* 4108 ** 74188 ** 2734174 **
Erorr 275 73 2924 50933 0/029 41 42 1423 111830 0/11 586 2914 87952
CV 17 13 19 25 27 23 19 12 21 9 18 26 24
Block 104 ns 679 ns 470 ns 9201 ns 0/013 ns 177 ns 14 ns 7260 * 265052 ns 0/31** 898 ns 501 ns 68279 ns
3 Treatment 226 ns 1747 ** 17175 * 281632 * 0/033ns 529 * 692ns 8054* 825300 ** 0/25** 2332 ** 55055 ** 2296388 **
Erorr 93 308 4218 82578 0/019 170 18 1796 13575 0/05 344 3952 121040
CV 13 11 21 17 19 22 19 13 24 7 19 23 21
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 129
جدول3 -مقایسه میانگین صفات رشدی کل علفهای هرز و علفهایهرزغالب
Table 3. Mean comparison of the total weeds and dominant weeds growth traits
Sampling time
Treatment
A density retroflexus
)
2 (Plants/m
A. retroflexus height (cm)
dry mater A. retroflexus
)
2 m (g/
A. retroflexus Fresh weight
)
2 (g/m
A. retroflexus Leaf area
)
2 index (cm
density P. oleracea
)
2 (Plants/m
P. oleracea height (cm)
dry mater P. oleracea
)
2 (g/m
fresh weight P. oleracea
)
2 (g/m
)
2 leaf area (cm P. oleracea
Total density (Plants per
square meter)
Total dry mater (
2 g/m )
(biomass)
)
2 Total fresh weight (g/m
No cover crop, no weed 0b 0d 0b 0c 0b 0b 0d 0c 0c 0b 0c 0c 0c
No cover crop, weed infest 27ab 50a 148a 800a 272a 17a 21ab 100a 860a 220a 69a 272a 2004a
Barley (mowing time; after N. sativa establishment) 31a 17bcd 20b 160bc 132ab 7ab 17bc 8bc 100bc 140a 40ab 32b 280b
1
Barley )mowing time; before it’s flowering( 13ab 22abc 12b 84bc 152ab 17a 15c 20b 248b 128a 37ab 40b 380b
Berseem clover (mowing time; after N. sativa establishment) 11ab 11cd 12b 92bc 124ab 7ab 19abc 12bc 142bc 200a 31bc 28bc 280b
Berseem clover )mowing time; before it’s flowering( 17ab 41ab 36b 232b 204a 15a 23a 24b 348ab 164a 40ab 84b 716b
No cover crop, no weed 0b 0d 0c 0c 0c 0c 0b 0d 0d 0c 0c 0d 0d
No cover crop, weed infest 27ab 52a 132a 556a 2440a 24a 28a 84a 796a 1368a 96a 444a 2756a
Barley (mowing time; after N. sativa establishment) 17ab 39bc 36bc 228ab 1044ab 20ab 21a 44abc 540ab 1100a 56ab 100bc 884b
2
Barley )mowing time; before it’s flowering( 23ab 51ab 56ab 228ab 1260ab 31a 25a 56ab 568ab 1284a 90a 192b 1232b
Berseem clover (mowing time; after N. sativa establishment) 13ab 19c 12bc 60bc 408bc 9bc 22a 16bcd 208bc 680ab 43bc 44c 364c
Berseem clover )mowing time; before it’s flowering( 35a 62a 132a 624a 2208a 7c 17a 8cd 112cd 460b 45b 152b 788b
No cover crop, no weed 25b 0b 0c 0c 0b 0c 0d 0b 0d 0c 0c 0d 0d
No cover crop, weed infest 15ab 71a 200a 808a 2788a 35a 38a 128a 1392a 1388ab 72a 400a 2580a
Barley (mowing time; after N. sativa establishment) 16ab 48a 24bc 136bc 452b 29ab 30b 144a 1336ab 1964a 56a 192bc 1536b
3
Barley )mowing time; before it’s flowering( 25a 55a 88ab 452ab 840ab 28ab 34ab 112a 1092abc 1508ab 65a 216b 1608b
Berseem clover (mowing time; after N. sativa establishment) 8ab 37a 8bc 52bc 124b 29ab 21c 80a 644c 772b 43ab 112c 824c
Berseem clover )mowing time; before it’s flowering( 8ab 50a 40bc 184bc 576b 11bc 42a 76a 704bc 1644a 20bc 104c 924c
Archive of SID
www.SID.ir
130 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
شکل 1 -اثر تیمارهای آزمایش بر وزن خشک کل علفهایهرز)زیستتوده( در سه زمان نمونهبرداری
Fig 1. Effect of treatments on the total dry weight of weeds (weed biomass) at three sampling times
شکل 2 -درصد کاهش وزن خشک )زیستتوده علفهای هرز( نسبت به تیمار شاهد بدون وجین
Fig 2. Weed dry weight (weed biomass) loss percentage compared to weed infested control
با توجه به شکل 1 و 2 در نمونهبرداری اول و دو
تیمارهای آزمایش به میزان بی تری زیستتوده
علفهایهرز را نسبت به شاهد کنترل کردند ولی با
گذشت زمان و در نمونهبرداری سو تیمارهای
آزمایش به میزان کمتری زیستتوده علفهایهرز را
کنترل کردند. رشد کند و تاجپوو نسبتاً باز سیاهدانه
در ابتدای فالل اجازه رشد سریع را به
علفهایهرزمیدهد؛ بنابراین گیاهان پوش ی با رشد
سریع خود جوانهزنی و رشد علفهایهرز را کنترل
میکند و کمترین رقابت را با علفهایهرز دارد. از
طرفی در صورت رقابت گیاهان پوش ی با سیاهدانه
با کفبر نمودن گیاهان پوش ی این م کل برطر
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 131
خواهد شد. مطالعات مزرعهای جم یدی و همکاران
(2013., al et Jamshidi (ن ان میدهد که ک ت
ه،زمان ذرت با لوبیا چ ،بلبلی کنترل مناسب
علفهایهرز )به میزان 46 درصد( را به همراه داشته
است. آنها بسته شدن سریع تاج پوشش و کاهش نور
رسیده به سطح خاک را عامل اصلی کاهش جوانهزنی
و در پی آن رشد علفهایهرز عنوان کردند.
خالوصیات گیاهان پوش ی از جمله وجود ترکیبات
دگرآسیب جوانهزنی سریع رشد قوی توسعه سطح
برگ زیاد و بسته شدن سریع تاجپوشش بر توانایی
این گیاهان برای رقابت با علفهایهرز میافزاید
)2001., al et Fisk .)همچنین کاشت گیاه پوش ی
شبدر عتوه بر کاهش مقدار نور رسیده به سطح
خاک قادر است کیفیت آن را نیز تغییر دهد که در
نتیجه از رویش بسیاری از علفهایهرز جلوگیری
کاهش) . Nakamoto & Tsukamoto, 2006)میکند
وزن خ ک علفهایهرز از طریق پوشش ف ای بین
ردیفها با کاربرد مالچ زنده توس پوریوسف و
گزاروشده نیز( Pouryousef et al., 2015( همکاران
است. کمترین زیستتوده پو از تیمار شاهد T1
مربوط به تیمار T5 بود که توانست زیستتوده
علفهایهرز را در هر سه نمونهبرداری کاهش دهد
اما نتایج مقایسه میانگین ن ان داد که در نمونهبرداری
سو بین تیمار T5 و تیمار T6 اختت معنیداری
وجود نداشت )جدول 3 )و )شکل 1 .)بنابراین گیاه
پوش ی شبدر برسی، به باترین شکل ممکن
زیستتوده علفهایهرز را کاهش داد. شبدر برسی،
در کفبر اول )تیمار T5 )در نمونهبرداری اول و دو
با پوشش تقریبا 100 درصدی زمین توانست
زیستتوده علفهایهرز را نسبت به شاهد T2 بیش
از90 درصد کاهش دهد )شکل 2 .)آزمایش دیگری
نیز ن ان داده است که شبدر برسی، به عنوان گیاه
پوش ی توانست میزان زیستتوده علفهای هرز را
نسبت به شاهد 65 درصد کاهش دهد
از برخی) . Babaei Ghaghelestani et al., 2015)
گیاهان پوش ی با رهاسازی نیتروژن و مواد غذایی
باعث رشد موالول اصلی میشوند و همچنین ف ار
ناشی از علفهایهرز را کاهش میدهند. یکی از
دالیلی که گیاه پوش ی جو نتوانست به اندازه کافی
زیستتوده علفهایهرز را کاهش دهد تراک، ک،
جو در مقایسه با شبدر برسی، بود به شکلی که سطح
پوشش زمین توس جو )80 )%بسیار کمتر از شبدر
برسی، بود و بنابراین با این تراک، نتوانسته بود سطح
سایه انداز مناسبی را برای جلوگیری از رشد
علفهایهرز فراه، کند . بلندی عموقین و همکاران
کردند گزارو) Bolandi Amoghein et al., 2014)
با افزایش تراک، گیاه پوش ی جو قابلیت رقابت با
علفهایهرز افزایش مییابد و جو توانست
زیستتوده علفهایهرز را نسبت به شاهد بدون گیاه
پوش ی به میزان قابلتوجای کاهش دهد. نتایج
آزمایشهای انجا شده توس عبدالایان نوقابی و
در) Abdollahian-Noghabi et al., 2011) همکاران
زراعت چغندرقند نیز ن ان داد که تأریر کاشت گیاهان
پوش ی تریتیکاله گند چاودار و جو در بین
ردیفهای کاشت چغندرقند بر جمعیت
علفهایهرز م ابه زمانی است که از علفکش برای
ماار این گیاهان استفاده شود. نتایج بررسی صفات
مورد نظر در علفهایهرز غالب مزرعه به شرح ذیل
میباشد:
تراکم تاجخروس وحشی
تراک، تاجخروس وا ی به لواظ آماری در هیچیک
از زمانهای نمونهبرداری معنیدار نبود )جدول 2 .)
ارتفاع تاجخروس وحشی
صفت ارتفاع بوته برای تاجخروس معنیدار بود
)جدول 2 .)بی ترین ارتفاع تاجخروس مربوط به
تیمار شاهد T2 با ارتفاع 71 سانتیمتر بود و کمترین
Archive of SID
www.SID.ir
132 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
ارتفاع )11 سانتیمتر( به تیمار شاهد T5 تعلق داشت
)جدول 3 .)در نمونهبرداری اول و دو تیمار T5
توانست ارتفاع تاجخروس را به میزان قابلتوجای
کاهش دهد. همچنین هر دو گیاه پوش ی جو و شبدر
برسی، در تیمار کفبر اول ارتفاع تاجخروس را باتر
از تیمار کفبر دو کاهش دادند )جدول 3 .)
علفهایهرز در رقابت برای نور از دو راهبرد قرار
دادن برگها در باالی گیاه رقیب و توزیع عمودی
سطح برگ درون کانوپی استفاده میکنند et Rajcan(
(2002., al .تغییرات مرفولوژیک برای اجتناب از سایه
)تولید برگهای نازکتر میانگرههای بلندتر ساقه
قویتر نسبت کمتر وزن خ ک برگ به ساقه و نسبت
کمتر وزن خ ک ری ه به ساقه( نقش مامی در
سازگاری و بقاء گیاه در شرای رقابت برای نور به
.)Rajcan & Swanton, 2001( عادهدارند
وزن خشک و وزنتر اندام هوایی تاجخروس وحشی
صفت وزن خ ک و وزنتر برای تاجخروس در سطح
ااتمال پنج درصد معنیدار شد )جدول 2 .)بی ترین
وزن خ ک و تر مربوط به تیمار شاهد بدون گیاه
پوش ی و بدون وجین به ترتیب با 200 و 808 گر
در مترمربع و کمترین آن مربوط به تیمار T5 به
ترتیب به میزان ه ت و 52 گر در مترمربع در زمان
نمونهبرداری سو بود. تیمار T5 توانست وزن خ ک
و وزنتر تاجخروس را در هر سه زمان نمونهبرداری
نسبت به تیمار T2 به میزان قابل توجای کاهش دهد
و باترین تیمار در کنترل علفهرز تاجخروس وا ی
بود )جدول 3 شکل 3 .)
شکل 3 -اثر تیمارهای آزمایش بر وزن خشک تاجخروس وحشی (retroflexus. A (در سه زمان نمونهبرداری
Fig 3. Effect of treatments on redroot pigweed (A. retroflexus) dry weight at three sampling times
ویلیا و همکاران (2005., al et Williams (ن ان
دادند که مالچ ااصل از بقایای شبدر برسی،
)alexandrinum. T )به دلیل رهاسازی مواد
دگرآسیب زیستتوده و تراک، علفهایهرز سلمه
تره (album Chenopodium (و تاجخروس وا ی
(retroflexus. A (را به میزان قابلتوجای کاهش داد.
نتایج آزمایش چن و روبرت ,Robert and Chen(
(2003 نیز ااکی از کاهش تراک، علفهایهرز در
تیمارهای گیاه پوش ی بود؛ آنان بر این باورند که ماار
کامل علفهایهرز زمانی ااصل میشود که پوشش
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 133
زمین توس گیاه پوش ی تا زمان سایهاندازی کامل
زمین توس گیاه زراعی ادامه داشته باشد.
سطح برگ تاجخروس
نتایج ن ان داد که صفت سطح برگ تاجخروس در
هر سه زمان نمونهبرداری به لواظ آماری معنیدار
نبود و تیمارها از این نظر اختت معنیداری با
یکدیگر نداشتند )جدول 2.)
ارتفاع خرفه
بی ترین ارتفاع خرفه مربوط به تیمار T6 با ارتفاع 42
سانتیمتر و کمترین آن مربوط به تیمار T5 با ارتفاع
15 سانتیمتر بود )جدول 3 .)نتایج مقایسه میانگین
ن ان داد که نوع گیاه پوش ی و زمانهای کفبر
کردن در نمونهبرداری اول و دو اختت معنیداری
با یکدیگر نداشتند اما در زمان نمونهبرداری سو
تیمار T5 توانست به باترین شکل ارتفاع خرفه را
کاهش دهد )جدول3.)
تراکم خرفه
تراک، خرفه در زمان نمونهبرداری اول معنیدار ن د
ولی در زمانهای نمونهبرداری دو و سو معنیدار
شد )جدول 2 .)باالترین تراک، خرفه با 35 بوته در
مترمربع مربوط به تیمار شاهد T2 در زمان
نمونهبرداری سو بود و کمترین تراک، خرفه با هفت
بوته در تیمارهای T3 T5 و T6 توانستند در
نمونهبرداری دو تراک، علف هزر خرفه را نسبت به
شاهد T2 به ترتیب به 17 62 و 70 درصد کاهش
دهند.
در نمونه برادری سو نیز تراک، علف های هرز در
تیمارهای T3 T5 و T6 نسبت به شاهد T2 به
ترتیب 17 20 17 و 68 درصد کمتر بود. بی ترین
درصد کاهش تراک، به تیمار T6 در هردو زمان
نمونهبرداری دو و سو تعلق داشت. تیمار T5 در
زمان نمونهبرداری دو تراک، خرفه را 62 درصد
کاهش داد و در زمان نمونهبرداری سو توانست
تراک، خرفه را به میزان 17 درصد کاهش دهد.
همچنین در زمان نمونهبرداری سو تیمار T5 و T6
به ترتیب تراک، خرفه را 17 و 68 درصد کاهش دادند.
با توجه به نتایج ا ور گیاه پوش ی شبدر در
مزرعه سبب کاهش تراک، علفهرز خرفه میشود؛
این در صورتی است که مالچ مرده یا بقایای ااصل از
گیاه پوش ی شبدر برسی، کنترلی همانند ا ور خود
گیاه پوش ی نخواهد داشت. مالچ سبز با کاهش نفوذ
نور به درون سایهانداز منجر به کاهش جوانهزنی و
رشد علفهایهرز میشود ) & Teasdale
.)Daughtry, 1993
وزن خشک، وزنتر اندام هوایی و سطح برگ خرفه
صفت وزن خ ک و وزنتر خرفه در سطح ااتمال
پنج درصد معنیدار شد )جدول 2 .)بی ترین وزن
خ ک وزنتر و سطح برگ به ترتیب با 144 و 1336
گر در مترمربع و 1964 سانتیمتر مربع از تیمار T3
بهدست آمد )جدول 3 و شکل 4 .)گیاه پوش ی جو
کفبر اول )T3 )در کنترل علفهرز خرفه موفق
نبود. به علت تراک، پایین جو و ک، ارر بودن مالچ
ااصل از کفبر نمودن جو در تیمار T3 این تیمار
بهخوبی نتوانست علفهرز خرفه را کنترل نماید
)شکل 4 .)نتایج ن ان داد که تیمار T5 در سه زمان
نمونهبرداری وزن خ ک وزنتر و سطح برگ خرفه
را نسبت به شاهد T2 به میزان زیادی کاهش داد
)جدول 3 شکل 4 .)با توجه به شکل 4 در زمان
نمونهبرداری سو تیمار T3 و T4 نتوانستند وزن
خ ک خرفه را کاهش دهند و وزن خ ک خرفه از
تیمار شاهد T2 نیز بی تر شد.
Archive of SID
www.SID.ir
134 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
شکل 4 -اثر تیمارهای آزمایش بر وزن خشک خرفه )oleracea. P )در سه زمان نمونهبرداری
Figure 4. Effect of treatments on pearl (P. oleracea) dry weight at three sampling times
یکی از ما،ترین دالیلی که جو نتوانست بهخوبی
علفهرز خرفه را کنترل کند تراک، پایین جو بود. از
طرفی با گر شدن هوا جو وارد فاز زای ی شد و
رشد روی ی آن متوقف گردید؛ بنابراین خرفه فرصت
رشد پیدا کرد. هرچند در تیمار شاهد T2 از هیچ
روو کنترلی برای علفهایهرز استفاده ن د اما وزن
خ ک خرفه در زمان سو تفاوت زیادی با زمانهای
اول و دو نداشت زیرا با گذشت زمان علفهرز
تاجخروس وا ی بهشدت رشد کرد و کل کانوپی را
به خود اختالاص داد؛ بنابراین با اشغال شدن کانوپی
توس تاجخروس ف ای کافی برای رشد خرفه و
سایر علفهایهرز ک، شد و تناا علفهایهرزی که
توانستند رشد کافی داشته باشند سلمه تره
(album Chenopodium (و گاوپنبه
.بوند) Abutilon theophrasti Medicus)
تاجخروس وا ی سلمه تره وگاو پنبه دارای ارتفاع
نسبتاً زیاد بودند و در رقابت بر سر عوامل رشدی
باألخص نور باه، رقابت کردند ولی علف هرز خرفه
ارتفاع کمتری داشته و در رقابت ناموفقتر بود.
جاهدی )1389 )اعت کردکه با وجود عد استفاده از
علفکش در ک ت سیبزمینی تیمارهای گیاهان
پوش ی از نظر کاهش وزن خ ک علفهرز نسبت به
شاهد برتری داشتند. توزیع عمودی زیستتوده عامل
تعیینکننده قدرت رقابتی گونههای گیاهی مختلف
موسوب میشود (2007, Tackenberg.(
درصورتیکه شرای برای ا ور موفقتر
علفهایهرز در مقابل گیاه زراعی فراه، باشد
علفهایهرز از شاخص سطح برگ و تجمع ماده
خ ک باالتری برخوردار خواهند بود و سطح برگ و
ماده خ ک بی تری را به الیههای باالتر کانوپی
اختالاص میدهند و به این وسیله برای جذب نور با
گیاه زراعی رقابت میکنند. در مقابل ا ور عواملی
که باعث تأخیر در سبز شدن علفهایهرز شود سطح
برگ و ماده خ ک گیاه زراعی را افزایش میدهد و
سبب اختالاص سطح برگ گیاه زراعی به الیههای
باالتر کانوپی موشود و برتری گیاه زراعی نسبت به
علفهایهرز را به دنبال دارد ) et Hadi Seyed Haj
.)al., 2007
ارتفاع سیاهدانه
ارتفاع بوته سیاهدانه در هر سه زمان نمونهبرداری
معنیدار بود. بی ترین ارتفاع سیاهدانه به تیمار T5 با
ارتفاع ادود 30 سانتیمتر و در سه زمان نمونهبرداری
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 135
تعلق داشت )جدول 4 .)همچنین تیمار T5 ارتفاع
سیاهدانه را در هر سه زمان نمونهبرداری نسبت به
تیمار شاهد T1 افزایش داد )جدول 4 .)بنابراین گیاه
پوش ی شبدر در کف بر اول توانست بهخوبی ارتفاع
سیاهدانه را افزایش دهد. بهطورکلی ارتفاع و شاخص
سطح برگ دو عامل تعیینکننده برتری در جریان
رقابت دو گونه گیاهی به شمار میروند. معموالً
گونههایی با سطح برگ و ارتفاع بی تر در رقابت
.)Vazin et al., 2010)میکنند عمل موفقتر
جدول 4 – مقایسه میانگین صفات رشدی سیاهدانه )sativa. N)
Table 4. Mean comparison of growth traits of black seed (N. sativa)
وزن خشک اندام هوایی سیاهدانه
صفت وزن خ ک سیاهدانه در هر سه زمان
نمونهبرداری معنیدار بود. تیمارهای شاهد T1 و T5
در سه زمان نمونهبرداری دارای ارو مقایسه
میانگین م ترک بودند و نیز باالترین وزن خ ک را
در هر سه نمونهبرداری به خود اختالاص دادند
)جدول 4 )درصورتیکه تیمارهای T3 T4 T6 و
تیمار شاهد T2 وزن خ ک را نسبت به تیمار شاهد
T1 کاهش دادند.
وزنتر اندام هوایی سیاهدانه
صفت وزنتر سیاهدانه در هر سه زمان نمونهبرداری
معنیدار شد. باالترین وزنتر )465 گر در مترمربع(
مربوط به تیمار T5 در نمونهبرداری اول بود )جدول
4 .)در نمونهبرداری دو و سو باالترین وزنتر از
تیمار شاهد T2 بود. همانند نتایج وزن خ ک
سیاهدانه سایر تیمارهای آزمایش یعنی T3 T4 T6 و
تیمار شاهد T2 وزنتر را نسبت به تیمار شاهد T1
کاهش دادند.
برداشت نهایی سیاهدانه
صفات وزن میوه تعداد کپسول وزن کپسول تعداد
دانه در کپسول تعداد کپسول در شاخه وزن دانه
درون یک کپسول عملکرد دانه وزن هزار دانه و
عملکرد روغن اندازهگیری شد اما از کل صفات
نامبرده صفات وزن کپسول وزن دانه در کپسول
تعداد کپسول در شاخه وزن هزار دانه عملکرد دانه و
عملکرد روغن در سطح ااتمال یک و پنج درصد
معنیدار بودند.
Sampling time
Time 1 Time 2 Time 3
N.sativa fresh
weight (g/m2
)
N. sativa dry
mater (g/m2
)
N. sativa
height (cm)
N.sativa fresh
weight (g/m2
)
N. sativa dry
mater (g/m2
)
N. sativa
height (cm)
N.sativa fresh
weight (g/m2
)
N. sativa dry
mater (g/m2
)
N. sativa
height (cm)
Treatment
111a
b
101a
b
409a 25b 125a 322a 23a
b
22.2b 98a
c
No cover crop, no weed
No cover crop, weed infest 20.8c 35b 152c 22.6b 38c 127c 20.3c 39c 48c
22.3b 69bc 79bc
c
26.6a 62bc 151bc
b
185b
c
20.7b 40b
c
Barley (mowing time; after N.
sativa
establishment)
100a
b
174ab 24.9b 86ab
c
192b 26b 51c
c
21.6b 44b
c
Barley )mowing time; before it’s
flowering)
107a 286ab 28.9a 116a 139a
b
Berseem clover (mowing time; 30a 98a 465a 30a
after N. sativa establishment)
283a 23.3b 52c 159bc 23bc 83ab 97b
b
61a
b
26.8a
b
Berseem clover (mowing time;
before it’s flowering(
Archive of SID
www.SID.ir
136 بناءکاشانی و همکاران )1398 /)مجله دانش علفهایهرز 15( 2)
تعداد کپسول در شاخه
نتایج ن ان داد که بی ترین تعداد کپسول در شاخه به
تیمار T5 با میانگین 88/0 تعلق داشت و سپو گیاه
پوش ی جو در هر دو تیمار T4 و T3 با میانگین 8/0
در رتبه دو قرار گرفت )جدول 5 .)بنابراین با توجه
به نتایج آزمایش گیاه پوش ی شبدر در کف بر اول
)T5 )و تیمار جو در هر دو کفبر نه تناا تعداد
کپسول در شاخه را کاهش ندادند بلکه نسبت به
تیمار شاهد T1 افزایش دادند. هر چه تعداد کپسول
درون یک شاخه بی تر باشد بتعداد کپسول در یک
گیاه بی تر خواهد بود و تولید دانه نیز بی تر خواهد
بود.
جدول 5 -مقایسه میانگین برداشت نهایی سیاهدانه )sativa. N)
Table 5. Comparison of the withdrawal (N. sativa) final average
Treatment
Fruit
weigh
t (g)
Number
of
capsules
Number
of
capsules
in the
branch
Capsule
weight
(g)
Number
of seeds
per
capsule
Seed
weight
in
capsule
(g)
Seed
yield
(kg/ha)
The
weight of
thousand
seeds (g)
Oil
yield
(kg/ha)
No cover crop, no weed 56.4a 3.9ab 0.79a 0.38a 51.9a 0.11ab 447a 1.58ab 26.7abc
No cover crop, weed infest 20.3b 2.1b 0.52b 0.16a 34a 0.05c 100d 1.42c 21.8c
Barley (mowing time;
after N. sativa
establishment)
36.5a
b
3.7ab 0.8a 0.27a 61.5a 0.09ab 270bc 1.52bc 28.4ab
Barley (mowing time;
before it’s flowering)
52.5a 4.7a 0.8a 0.42a 45.6a 0.08bc 242dc 1.56b 26.8abc
Berseem clover (mowing
time; after N. sativa
establishment)
59.7a 4.4a 0.88a 0.42a 61.3a 0.12a 527a 1.69a 30.4a
Berseem clover (mowing
time; before it’s
flowering)
48ab 3.2ab 0.64b 0.29a 4.3a 0.11a 410ab 1.47bc 23.9bc
وزن دانه درون یک کپسول
وزن دانه درون یک کپسول در سطح ااتمال یک
درصد معنیدار بود. بی ترین وزن دانه درون یک
کپسول به ترتیب مربوط به تیمارهای T5 T6 و شاهد
T1 بود )جدول 5)؛ بنابراین گیاه پوش ی شبدر در هر
دو کف بر T5 و T6 توانست وزن دانه را نسبت تیمار
T1 افزایش دهد؛ بنابراین یکی از دالیل افزایش
عملکرد افزایش وزن دانه میباشد )جدول 5 .)گیاهان
پوش ی از طریق آزاد کردن مواد غذایی و بابود
ساختار و مواد آلی خاک ویژگیهایی چون وزن دانه
در بوته را افزایش میدهند ,.al et Langeroodi(
.2018)
وزن هزار دانه
اندازهگیری وزن هزار دانه معیار مناسبی جات
افزایش عملکرد دانه و روغن میباشد. هر چه وزن
هزار دانه بی تر باشد عملکرد دانه و عملکرد روغن
بی تر خواهد بود. همچنین نتایج توقیقات ن ان داده
است که بذرهایی با اندازه بزرگتر قدرت جوانهزنی
بی تری دارند و گیاهچه بزرگتر و سال،تری نیز تولید
میکنند. تیمار T5 و تیمار شاهد T1 به ترتیب با
میانگینهای 69/1 و 58/1 گر دارای باالترین وزن
هزار دانه نسبت به سایر تیمارها بودند )جدول 5 .)
تیمارهای T3 T4 و T6 وزن هزار دانه را نسبت به
تیمار شاهد T1 کاهش دادند.
Archive of SID
www.SID.ir
مدیریت علفهای هرز سیاهدانه با استفاده از مالچ زنده جو پاییزه … 137
عملکرد دانه
نتایج ن ان داد که صفت عملکرد دانه برای تیمارهای
آزمایش در سطح ااتمال پنج درصد معنیدار است.
بی ترین عملکرد دانه به ترتیب به تیمار T5 T1 و
T6 با میانیگن 527 447 و 410 کیلوگر در هکتار
میباشد )جدول 5 .)با توجه به اینکه در این پژوهش
هد تولید ارگانیک سیاهدانه بود و در این توقیق
هیچگونه کود شیمیایی مالر ن د بنابراین یکی از
دالیل افزایش عملکرد در تیمارهایی که از شبدر
برسی، بهعنوان گیاه پوش ی استفاده شد افزایش
نیتروژن خاک توس شبدر برسی، بود. افزایش تعداد
کپسول در شاخه همچنین افزایش وزن دانه درون
یک کپسول و وزن هزار دانه باعث افزایش عملکرد
شد؛ بنابراین گیاه پوش ی شبدر برسی، نهتناا با
سیاهدانه رقابت نکرد بلکه عملکرد را افزایش داد. مالچ
زنده به دلیل رقابت کمتر با گیاه زراعی در مقایسه با
علفهایهرز و همچنین ارر کنترلی بر علفهایهرز
موجب افزایش عملکرد گیاه زراعی میشود
.)Aladesanwa & Adigun, 2008(
عملکرد روغن
عملکرد روغن در سطح ااتمال یک درصد معنیدار
بود. ازآنجاکه یکی از اهدا اساسی تولید سیاهدانه
تولید روغن میباشد بنابراین عملکرد روغن یکی از
ما،ترین اجزا عملکرد میباشد. همچنین شرکتهای
تولیدکننده دارو و روغن سیاهدانهای را ترجیح
میدهند که عملکرد روغن باالتری داشته باشد.
تیمارهای T5 T3 و T4 به ترتیب با میانگین 45/30
44/28 و 8/26 دارای باالترین عملکرد روغن بودند
)جدول 5 .)با توجه به نتایج آزمایش تیمار T5 در
تمامی صفات عملکردی دارای باالترین عملکرد بود
)جدول 5 .)گیاه پوش ی جو در هر دو کفبر T3 و
T4 عملکرد روغن را نسبت به تیمار شاهد T1
افزایش داد )جدول 5)؛ بنابراین هر دو گیاه پوش ی
جو و شبدر برسی، عملکرد روغن را نسبت به تیمار
شاهد T1 افزایش دادند. مالچ زنده به دلیل رقابت
کمتر با گیاه زراعی نسبت به علفهرز و همچنین ارر
کنترلی روی علفهایهرز موجب افزایش عملکرد
گیاه زراعی میشود ) ,Adigun & Aladesanwa
.)2008
نتیجهگیری
تیمارهیای T3 T4 T5 و T6 تیراک، وزن خ یک
وزنتر و سطح برگ علفهایهرز را نسبت بیه تیمیار
شیاهد T2 کیاهش دادنید )جیدول 4 .)در بیین همیه
تیمارها گیاه پوش ی شبدر برسی، کیفبر اول )T5 )
روو غیرشییییمیایی و مناسیییبی جایییت کنتیییرل
علفهایهرزسیاهدانه بود و توانست زیستتوده وزن
خ ک وزنتر و سطح بیرگ علفهیایهرز بیهویژه
علفهایهرز غالب مزرعه )تیاجخروس و خرفیه( را
به میزان قابلتوجای کاهش دهد. همچنیین تیمیار T5
نسیبت بیه تیمیار شیاهد بیدون گییاه پوش یی)T1 )
عملکرد و صفات رشدی سیاهدانه را کاهش نیداد کیه
ن اندهنده عد رقابت گیاه پوش ی و سییاهدانه بیود؛
همچنین به دلیل تأمین نیتروژن خاک باعیث افیزایش
عملکرد ناایی شد.

نویسندگان:حسین توکلی،فاطمه بناکاشانی،مجیدقربانی جاوید

دانلودمستقیم پی دی اف مقاله